Kategorie
Spis wiedzy

Len – co więcej??

 

 

Len jest włóknem naturalnym, roślinnym, łodygowym. Oznacza to, że nasiona otrzymywane są z łodygi.

Roślina, która dostarcza włókien lnianych nazywa się lnem pospositym. Len należy do jednej z najstarszych rośliny uprawnych, a jej początki prowadzą do Egiptu. W IV w.p.n.e. zostały znalezione szczątki tkaniny i przerób lnu. W czasach starożytnych len również był znany w Azji i Rzymie, a później w Europie południowej. Przez długie wieki len był podstawowym surowcem do wyrobu odzieży.

W Polsce rozwinął się wyrób płóna lnianego na przełomie XVI i XVII wieku. Przemysł lniarski w Polsce rozpoczął się na Ślasku. Polskie płótno lniane było bardzo popularne i było eksportowane do wielu krajów.

Len może być uprawiany zarówno w klimacie ciepłym jak i stosunkowo chłodnym. Ale jak każda roślina ma swoje wymagania. Len rośnie naturalnie i według swojego tempa. Nie lubi sztucznego przyśpieszania swojego wzrostu. Dlatego nie każdy kraj może ugościć tą wymagającą roślinę. Bardzo ważnym czynnikiem jest również pogoda, bo właśnie ona sprzyja dobrym zbiorom oraz dobrej jakości włóknien. A przecież im lepsza jakość włókna tym wyższa cena.

Obecnie największymi producentami lnu są: Kanada, Chiny, Rosja, Indie, Wielka Brytania, USA, Egipt, Etiopia kazachstan, Ukraina, Argentyna, Polska.

Len pospolity (łac. Linum usitatissimum) jest rośliną jednoroczną, osiągającą wysokości do 1,5 m. Ma drobne liści i drobne kwiaty, zazwyczaj o barwie niebieskiej. W czasie wzrostu łodyga lnu zmienia swoją barwe w zieloną, żółtozieloną, żółtą czy brunatną.

 

Odmiany lnu:

– len długowłóknisty – uprawiany jest w celu pozyskania włókienk technicznych,

– len przejściowy – pozyskuje się z niego włókna i nasiona – tzw. siemię lniane,

– len oleisty – przeznaczony na zbiór nasion.

 

Zbiór lnu

Aby otrzymać bardziej delikatne włókno, zbioru dokonuje się gdy łodyga jest jeszcze zielonożółta. Roślina wyrywana jest z korzeniami, później jest suszona na polu, a następnie poddaje się ją odziarnianiu przez usuwanie torebek nasiennych. Pozbawione torebek łodygi noszą nazwę słomy lnianej.

Przeróbka słomy lnianej

odziarnianie – polega na odrywaniu nasion od łodygi,

moczenie – słomę moczy się w basenach betonowych w temperaturze 30° przez 3-5 dni. W ten sposób uwuwa się pektyny zlepiające włókna techniczne.

mędlenie – wysuszoną słomę poddaje się mędleniu w celu łamania zdrewniałej warstwy łodygi. Odpadają pokruszone zdrewniałe części łodygi (paździerze), które są używane do wyrobu np. płyt do wyrobu mebli itp.

trzepanie – dzięki temu etapowi uzyskuje się ostateczne usunięcie paździerzy i krótkich splątanych włókien,

czesanie – w wyniku czesania uzyskuje się len czesany i to on stanowi najbardziej wartościowe włókno. Krótkie włókno lniane – pakuły, i wyczeski przerabia się na grubszą przędzę tzw. pakulaną.

 

Kształt włókna

Wydobyte włókno z łodygi stanowi włókno techniczne. Włókno te składa się z wielu pęczków cienkich i krótkich włókienek elementarnych, spojonych klejem roślinnym zwanym pektyną.

Krótkie odpadowe włókna mogą być poddane kotonizacji. Kotonizacja to proces polegający na rozłożeniu włókna technicznego na włókna elementarne przez usunięcie kleju, który łączy te włókna za pomocą metody chemicznej lub mechanicznej.

 

 

Właściwości fizyczne lnu:
 

Długość włókna

– długość włókna technicznego wynosi od 200 do 1400 mm

– długość włókna  elementarnego wynosi od 16 do 30 mm.


 

Grubość włókna

To średnica przekroju poprzecznego włókna elementarnego i wacha wię między 7 – 20 μm (mikrometr), natomiast grubość włókna technicznego jest wielkokrotnie większa.


 

Barwa naturalna włókna zależy od gatunku włókna oraz od sposobu jego wyprawy. Barwa najczęściej bywa szarosrebrna.

Len trudno się barwi. Często kolorowe nitki lniane są nie dofarbowane.


 

Włókna lniane mają naturalny połysk, który można pogłębić przez maglowanie.


 

Sprężystość włókien lnianych jest wyjątkowo bardzo niska. Wyroby lniane gniotą się w trakcie uzytkowania i nie wracają do pierwotnego kształu.


 

Wytrzymałości na rozciąganie jest bardzo duża. Mokre włókna wykazują jeszcze większą wytrzymałość i często wyrabia się z lnu tkaniny namiotowe czy tkaniny na żagle itp.


 

Sztywność włókna to cecha charakterystyczna lnu, wynika z obecności substancji pektynowych we włóknie tecnicznym.


 

Izolacyjność cieplna tkanin lnianych jest bardzo mała, a wrażenie chłodu przy dotyku pogłębia się przy jej wymaglowaniu.


 

Do bardzo ważnych właściwości fizycnych włókna zalicza się higroskopijność. Higroskopijność to zdolność pochłaniania wilgoci z otoczenia. W normalnych warunkach klimatycznych wilgotność wynosi 12% , a przy większej wilgotności len może wchłonąć do 25% wody i przy tym nie sprawiając wrażenia wilgotne.


 

Właściwości chemiczne lnu:

 

Właściwości chemiczne lnu są zbliżone do bawełny, ponieważ zarówno bawełna jak i len są zbudowane z tej samej substancji jaką jest celuloza. Len ma jednak mniejszą odpodrość na zasady i środki bielące.

 

Jakie jest zastosowanie lnu??


 

Z lnu wyrabia się tkaniny odzieżowe, materiały domowego użytku tj: tkaniny pościelowe, obrusy itp., tkaniny dekoracyjne, tkaniny obiciowe, tkaniny przemysłowe, ściereczki, nici, sznurki, sieci rybackie itp.

W celu uzyskania większej sprężystości stosuje się mieszanki lnu z włóknami syntetycznymi.


 

A jak to jest z ceną lnu??


 

W związku z tym, że len to dość wymagająca roślina zarówno w procesie uprawy jak i dalszej obróbki możemy się spodziewać niemałej ceny. Wielomiesięczny i wieloetapowy proces (odziarnianie, moczenie, mędlenie, trzepanie, czesanie) niesie za sobą koszty. Najbardziej cenne włókna lnu to długie włókna i zbiera się je ręcznie. Na uprawie i obróbce włókna to nie koniec. Kolejne etapy to przędzenie, tkanie, farbowanie i kolejne koszta.

Na chwilę obecną 10g włókna lnu kosztuje od 2,50zł w zwyż.

Im mniejsza jakość włókna tym niższa cena.


 

Mieszanka włókien


 

Aktualnie len mieszany jest z bawełną, wełną, wiskozą, jedwabiem, lycrą czy poliestrem. Mieszanie lnu umożliwia zmiękczenie materiałów lnianych oraz obiża cenę.

Obecnie len łączy się z innymi włóknami nie tylko aby uszlachetnić tkaninę ale również i dzaninę. Współczesne opracowania dziewiarskiej przędzy lnianej pozwala na wykorzystaniu lnu do produkcji dzianin. Dzianiny z wykorzystaniem lnu są bardzo wytrzymałe.


 

Dodatkowe zalety lnu

 

 

– len ma właściwości bakteriobójcze,

– nie wywołuje alergii,

– jest odporny na spieranie,

– nie elektryzuje się,

– nie wpływa na zwiększenie potliwości,

– ma bardzo wysokie walory higieniczne,

– nie wpływa na wzrost temperatury ciała,

– zawiera w swoim składzie ligninę – to doskonały absorbent promieni UV,

– w miarę urzytkowania jest bardziej miekki i przyjemniejszy w dotyku,

– wpływa korzystnie na środowisko, po zakończeniu urzytkowania odzieży len ulega

całkowitej biodegradacji.

 

 

Proces obróbki włókna lnianego jest bardzo złożony, wieloetapowy i czasochłonny i dość kosztowny, a mimo to jest praktykowany od wieków. Do tej pory nie został opracowany sposób na udoskonalenie tego procesu co mogłoby obniżyć koszta produkcji, a przy tym pozostać przy dobrej jakości. Dobrej jakości len kosztuje, a oszczędzać na nim nie warto.

Kilkanaście lat temu produkcja lnu w Polsce była na wysokim poziomie, a ceny uzyskannia za włókno zachęcały do produkcji tej rośliny. Aktualnie firmy włókiennicze zarówno w Polsce jak i za granicą zastępują materiały lniane włóknami sztucznymi.

Wyroby z lnu  mają szerokie zastoswoanie, są bardzo dobrej jakości, są ekologiczne i są bezpieczne dla ludzkiego ciała. Czy wobec tego warto porzucić len dla syntetyków??

 

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *